De IEA (International Ergonomics Association) hanteert de volgende definitie:
“Ergonomie (of human factors) is de wetenschappelijke discipline die zich bezig houdt met het begrijpen van de interactie tussen de mens en andere elementen van een systeem. Het is het beroep dat de theorie, principes, gegevens en methodes toepast om zo te ontwerpen dat het menselijk welzijn en de globale prestatie van het systeem geoptimaliseerd wordt.”
Verder worden drie specialisatiedomeinen afgebakend:
* Fysieke ergonomie houdt rekening met de menselijke anatomie, antropometrie, fysiologie, biomechanica in relatie tot de fysieke activiteit. Relevante topics zijn daarbij de houding, het manueel hanteren van lasten, repetitieve bewegingen, werkplekinrichting, comfort,…
* Cognitieve ergonomie bestudeert de mentale processen zoals perceptie, geheugen, denken en motorische reacties in de interactie tussen mens en systeem. Relevante topics zijn daarbij de mentale belasting, aandacht, begrijpbaarheid, mens-computer interactie, stress,…
* Organisatie ergonomie focust op het optimaliseren van sociotechnische systemen zoals organisatiestructuren en –processen. Onderwerpen zijn communicatie, arbeidsorganisatie, werktijden, teamwork, telewerken en kwaliteitszorg.
Voorbeelden
1. Fysieke ergonomie
Auto’s, huizen, tafels en stoelen,… heel de wereld is op maat van de mens gebouwd. Deuren vereisen niet teveel kracht om geopend te worden, een lange borstelsteel maakt bukken overbodig en fietsen hebben verschillende maten om efficiënt kracht te kunnen zetten. In werksituaties richt fysieke ergonomie zich dan vooral op het ontwerpen voor een correcte werkhouding tijdens het zitten, het tillen, trekken of duwen,… en de (hulp)middelen die dit mogelijk maken.
2. Cognitieve ergonomie
Informatie zoals wegwijzers moet men liefst kunnen vinden, lezen en begrijpen. Nieuwe producten zoals een GSM krijgen steeds meer functies die dan in een menustructuur te vinden zijn. Belangrijk is echter dat de gebruikers deze mogelijkheden kennen, begrijpen en eenvoudig kunnen gebruiken. Op het werk staat cognitieve ergonomie dan voor begrijpbare informatie, een duidelijke bediening en het vermijden van eentonig werk.
3. Organisatie ergonomie
Een keuken is zo ingericht dat koken en afwassen vlot kunnen verlopen en de loopafstanden beperkt blijven. In arbeidssituaties betekent een goede organisatie bijvoorbeeld een logische flow van processen zonder overbodige handelingen. Een systematische aanpak waarbij men werknemers betrekt bij het ontwerpen van een nieuwe werkpost resulteert dan weer in betere oplossingen. Een juiste afwisseling van shiften bij ploegenarbeid zorgt eveneens voor tevreden en productieve medewerkers.